Przejdź do menu Przejdź do treści Przejdź do danych teleadresowych

PIERWSZA POMOC

Podstawowe zabiegi resuscytacyjne

Zadaniem osoby udzielającej pierwszej pomocy jest utrzymanie przy życiu poszkodowanego i nie dopuszczenie do powstania dalszych powikłań do chwili przybycia lekarza bądź karetki pogotowia ratunkowego.

  • Upewnij się, czy poszkodowany i wszyscy świadkowie zdarzenia są bezpieczni.
  • Sprawdź reakcję poszkodowanego.
  • Delikatnie potrząśnij za ramiona i głośno zapytaj: "Czy wszystko w porządku?"
  • Jeżeli reaguje:
    • Zostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś, o ile nie zagraża my żadne niebezpieczeństwo,
    • Dowiedz się jak najwięcej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeśli będzie potrzeba, regularnie oceniaj jego stan
  • Jeżeli nie reaguje:
    • głośno zawołaj o pomoc,
    • odwróć poszkodowanego na plecy, a następnie udrożnij jego drogi oddechowe, wykonując odgięcie głowy i uniesienie żuchwy,
    1) umieść jedną rękę na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego głowę do tyłu, pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący tak, aby zatkać nimi nos jeżeli potrzebne będą oddechy ratunkowe,
    2) opuszki palców drugiej ręki umieść na żuchwie poszkodowanego, a następnie unieś ją w celu udrożnienia dróg oddechowych.
  • Utrzymując drożność dróg oddechowych wzrokiem, słuchem i dotykiem poszukaj prawidłowego oddechu:
    • oceń wzrokiem ruchy klatki piersiowej,
    • nasłuchuj przy ustach poszkodowanego szmerów oddechowych,
    • staraj się wyczuć ruch powietrza na swoim policzku.

W pierwszych minutach po zatrzymaniu krążenia poszkodowany może oddychać lub wykonywać głośne, pojedyncze westchnięcia. Nie należy ich mylić z prawidłowym oddechem. Na ocenę wzrokiem, słuchem i dotykiem przeznacz nie więcej niż 10 sekund. Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości czy oddech jest prawidłowy, działaj tak, jakby był nieprawidłowy.

Jeżeli oddech jest prawidłowy:

  • ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej,
  • wyślij kogoś lub sam udaj się po pomoc (wezwij pogotowie)
  • regularnie oceniaj oddech.

Jeżeli oddech nie jest prawidłowy:

wyślij kogoś po pomoc, a jeżeli jesteś sam, zostaw poszkodowanego i wezwij pogotowie, wróć i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej zgodnie z poniższym opisem:

  • uklęknij obok poszkodowanego
  • ułóż nadgarstek jednej ręki na środku klatki piersiowej poszkodowanego
  • ułóż nadgarstek drugiej ręki na już położonym,
  • spleć palce obu dłoni i upewnij się, że nie będziesz wywierać nacisku na żebra poszkodowanego; nie  uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka,
  • pochyl się nad poszkodowanym, wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na głębokość 4-5 cm, 
  • po każdym uciśnięciu zwolnij nacisk klatkę piersiową, nie odrywając dłoni od mostka,
    - powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej niż 2 uciśnięcia/s),
      okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być taki sam.
  • Połącz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi:
  • po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udrożnij drogi oddechowe, odginając głowę i unosząc żuchwę,
  • zaciśnij skrzydełka nosa, używając palca wskazującego i kciuka ręki umieszczonej na czole poszkodowanego,
  • pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocześnie utrzymując uniesienie żuchwy,
  • weź normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami, upewniając się, że nie ma przecieku powietrza,
  • wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około 1 sekundę (tak jak przy  normalnym oddychaniu), obserwując jednocześnie czy klatka piersiowa się unosi,
  •  jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do ust poszkodowanego, dążąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych; następnie ponownie ułóż ręce w prawidłowej pozycji na mostku i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej,
  • kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30:2,
  • przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji. Jeżeli wykonany pierwszy oddech ratowniczy nie powoduje uniesienia klatki piersiowej jak przy normalnym oddychaniu, wykonaj następujące czynności,
  • sprawdź jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce,
  • wykonaj nie więcej niż 2 próby wentylacji za każdym razem, zanim podejmiesz ponownie uciskanie klatki piersiowej. Jeżeli na miejscu zdarzenia jest więcej niż jeden ratownik, ratownicy powinni się zmieniać podczas prowadzenia reanimacji co 1-2 minuty, aby zapobiec zmęczeniu.

Należy zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas zmian.


Reanimację ograniczoną wyłącznie do uciśnięć klatki piersiowej możesz prowadzić w następujących sytuacjach:

  • jeżeli nie jesteś w stanie lub nie chcesz wykonywać oddechów ratowniczych, zastosuj uciśnięcia klatki piersiowej,
  • jeżeli stosujesz wyłącznie uciśnięcia klatki piersiowej, wykonuj je bez przerwy, z częstotliwością 100 uciśnięć/min,
  • przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, jeżeli zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku nie przerywaj resuscytacji.

Kontynuuj resuscytację do czasu, gdy:

  • przybędą wykwalifikowane służby medyczne i przejmą działania,
  • poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
  • ulegniesz wyczerpaniu.




Sposób udzielania pierwszej pomocy

w wybranych nagłych wypadkach

Na każdym etapie udzielania pierwszej pomocy rozważ wezwanie zespołu ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.


Stłuczenie

  1. Przyłóż zimny okład na stłuczone miejsce.
  2. Stłuczoną kończynę unieruchom w pozycji, jaką wybierze sobie poszkodowany – takiej, która sprawia mu najmniejszy ból.
  3. W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe.
  4. Jeśli zajdzie taka potrzeba, skonsultuj się z lekarzem.


Zranienie

  1. Zatrzymaj krwotok z rany poprzez uciśnięcie miejsca krwawienia za pomocą jałowego opatrunku.
  2. Oczyść ranę z ziemi i drobnych ciał obcych.
  3. Umyj ranę wodą z mydłem, przemyj środkiem dezynfekującym.
  4. Załóż jałowy opatrunek, zbliżając brzegi rany.
  5. Zabandażuj ranę.
  6. W razie potrzeby skonsultuj się z lekarzem (profilaktyka przeciwtężcowa).
  7. Dużych, ostrych przedmiotów nie usuwaj z rany; unieruchom je i pozostaw do czasu przyjazdu personelu medycznego.

Złamanie

  1. Unieruchom kończynę.
  2. Złamaną rękę podwieś na chuście lub bandażu.
  3. Złamaną nogę połóż na deseczce i unieruchom bandażem.
  4. Ustabilizuj złamaną nogę, mocując ją do zdrowej nogi za pomocą bandaża.
  5. Jeśli załamie jest otwarte, opatrz ranę za pomocą jałowego opatrunku z gazy; pamiętaj, aby nie wciskać do środka odłamków kostnych.
  6. Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 999.

Zwichnięcie

  1. Przyłóż zimny okład na zwichnięty staw.
  2. Unieruchom w pozycji, jaką wybierze sobie poszkodowany.
  3. W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe.
  4. Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Krwotok z rany

  1. Załóż jałowy opatrunek na ranę.
  2. Zastosuj miejscowy ucisk na ranę.
  3. Unieś zranioną kończynę powyżej tułowia.
  4. Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Omdlenie

  1. Ułóż poszkodowanego na plecach z nogami uniesionymi wyżej niż tułów.
  2. Zastosuj zimne okłady na twarz.
  3. Jeżeli utrata świadomości lub splątanie (utrudniony kontakt słowny z poszkodowanym) przedłuża się, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Uraz kręgosłupa

  1. Jeśli poszkodowany jest przytomny, ale podejrzewasz uraz kręgosłupa, nie ruszaj go.
  2. Pozostaw go w pozycji zastanej, unikaj przenoszenia poszkodowanego.
  3. Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
  4. Jeżeli zajdzie potrzeba przeniesienia chorego, możesz to zrobić tylko przy użyciu noszy lub szerokiej deski, nie zmieniając płaszczyzny ciała poszkodowanego w czasie przenoszenia.

Porażenie prądem

  1. Nie dotykaj osoby porażonej prądem, zanim nie odłączysz jej od źródła prądu.
  2. Odłącz bezpieczniki (korki), wyjmij z gniazdka wtyczkę urządzenia elektrycznego, które spowodowało porażenie.
  3. Zabezpiecz siebie przed porażeniem (użyj do tego np. drewnianego kija, włóż gumowe rękawice).
  4. Sprawdź stan poszkodowanego – czy jest przytomny, czy oddycha.
  5. Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.
  6. Jeśli poszkodowany nie oddycha prawidłowo, wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze, kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w sekwencji 30:2 lub jedynie uciskanie klatki piersiowej z częstością 100 – 120/min.
  7. Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, ale oddycha prawidłowo, ułóż go w pozycji bocznej.
  8. Załóż opatrunek na oparzone miejsce.
  9. Pozostań z poszkodowanym do czasu przybycia zespołu ratownictwa medycznego.

Oparzenia

  1. Jeśli zajdzie taka potrzeba, wezwij straż pożarną, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 998.
  2. Ochładzaj oparzoną część ciała czystą wodą o temperaturze ok. 20°C od 10 do 20 minut.
  3. Zabezpiecz oparzoną część ciała jałowym opatrunkiem.
  4. W razie silnego bólu podaj leki przeciwbólowe.
  5. Jeśli oparzenie jest rozlegle, wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 112 lub 999.
  6. Jeśli oparzona jest ręka, zdejmij biżuterię – zanim narastający obrzęk to uniemożliwi.
  7. W przypadku oparzeń chemicznych natychmiast usuń zanieczyszczone ubranie (przed rozpoczęciem polewania wodą).
  8. Jeśli ubranie jest wtopione w ciało, to nie zrywaj go, tylko wytnij ubranie wokół rany.

Krwawienie z nosa

  1. Posadź poszkodowanego z głową lekko pochyloną do przodu.
  2. Poszkodowany powinien oddychać ustami.
  3. Na kark i czoło przyłóż zimy okład, np. ręcznik nasączony zimną wodą lub kostki lodu owinięte w materiał.
  4. Przyłóż do nosa gazik lub chusteczkę, uciśnij krwawiące nozdrze i utrzymuj ucisk przez ok 10 minut.
  5. Jeśli krwotok z nosa jest silny, nie ustępuje po wykonaniu wymienionych czynności (trwa dłużej niż 15 – 20 minut) lub doszło do urazu głowy, szyi albo gdy występują zaburzenia świadomości, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112.

Ciało obce w drogach oddechowych

U dorosłego

  1. Zachęcaj poszkodowanego do kaszlu.
  2. Jeśli to nie spowoduje usunięcia ciała obcego, pochyl go do przodu i wykonaj do 5 energicznych uderzeń nadgarstkiem w okolicę międzyłopatkową, stojąc za poszkodowanym.
  3. Jeśli to nie spowoduje usunięcia ciała obcego, stań blisko za poszkodowanym, pochyl go do przodu, przyłóż swoje splecione ręce w okolice nadbrzusza i dynamicznie uciskaj do 5 razy jego nadbrzusze (w okolicy połowy odległości pomiędzy pępkiem a końcem mostka).
  4. Jeśli te czynności nie spowodują usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych, kontynuuj uderzenia w okolicę międzyłopatkową na przemian z uciśnięciami nadbrzusza.
  5. Jeśli poszkodowany straci przytomność:
  • bezpiecznie ułóż go na ziemi,
  • wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112,
  • rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową w sekwencji: 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze.

U dziecka przytomnego

  1. W przypadku nieefektywnego kaszlu wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową.
  2. Niemowlę ułóż głową w dół na własnym przedramieniu, następnie wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową.
  3. Jeśli uderzenia w okolicę międzyłopatkową są nieskuteczne, wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej u niemowląt, a u dzieci starszych – uciśnięcia nadbrzusza.
  4. Kontynuuj powyższe czynności w sekwencji: 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową, 5 uciśnięć nadbrzusza do momentu wydalenia ciała obcego

U dziecka nieprzytomnego

  1. Udrożnij drogi oddechowe, wykonaj 2 oddechy ratownicze, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową: 30 uciśnięć klatki piersiowej, 2 oddechy ratownicze (Źródło – wytyczne Polskiej Rady Resuscytacji z 2010 r.)

Pozostałe aktualności: